स्वरा

मंगेशाच्या देवळातली पारायणं झाली , माधवच्या मनाविरुद्ध कुठल्याशा बुवाकडुन अभिषेक करवुन घेतला , कृष्णमंदिरात दर गुरुवारी लोण्याचा प्रसाद वाटप झालं. जे जे ऎकण्यात अालं ते ते भाबड्या जानकीने केलं. पण घरात लग्नाच्या काही वर्षानंतर जो पसारा होतो तो पसारा घालायला कुणी नव्हतं. डॉक्टर म्हणाले होते कि "कधी कधी उशीर होतो. नेमकं कारण असतंच असं काही नाही.अाणि तुमच्या केस मधे तर नाहीच. उशीरा का होईना पण होईल. तुमचे रिपोर्टच तसं सांगताय."
पुर्वी "चहात मीठ टाकलं कि काय?" असं माधव गंमतीने देविका विचारायचा अाणि जानकी लगबगीने "बाई ग्ग ! असं तर नाही शक्य! पाहु पाहु " म्हणत त्याच्या हातुन कप हिसकावुन दोन घोट घ्यायची. तीला चव कळे पर्यंत माधवच्या डोळ्यात हसुन हसुन पाणी अालेलं असायचं. "तुला काय इतका विश्वास नाही का तुझ्या कलाकृतीवर ?" तो हसत विचारायचा. ती म्हणायची "माझ्या कलाकृतीपेक्षाही तुमच्यावर जास्त विश्वास अाहे माझा." मग ती तिच्या कामाला लागली की माधव बाहेरुन दुसरा घोट घेत अोरडायचा "ऊफ्फ ! देख तेरे लबों को छुने का असर. बशीत अोतुन तासभर फुंकतोय गारच होत नाहीए गं. "
ह्या चिडवाचिडवीच्या अल्लड वर्षांनंतर तो सवयीचा 'माधो' झाला अाणि ती सवयीची 'देवी' झाली. अाता ह्या सगळ्याला दहा-बारा वर्ष लोटली. ह्या दहा वर्षात देवी संगीत शिकुन घरच्या घरी गायनाचे क्लासेस घेऊ लागली. माधोला तिचा हा छंद कधी छंद वाटलाच नाही. तिच्या गायनात जादु होती. तो नेहमी म्हणायचा "देवी ,शंभर वैदु एकीकडे अाणि तुझा अावाज एकीकडे.सगळ्या वेदना शांत" जणु त्यांच्या नात्याने षडज पासुन निषाद पर्यंत सगळे शुद्धस्वर अनुभवले होते. तसं माधोला संगीतामधलं छान अाणि ठिक ह्याच्या पलीकडे काही कळत नव्हतं पण देवीसाठी उगाच पंडित भीमसेनी अाव अाणुन बोलत असे."तुला सांगतो देवी, माझा बॉस गाढव अाहे.अाज असा गोडी गोडीत झापत होता लोकांना. म्हणजे ह्याने झापलं अाणि कोणाला कळालं पण नाही.तासभर बडबड केली जसा काय राग मारवा छेडतोय." देवी कुत्सित हसुन म्हणाली "काहीही काय बोलता हो तुम्ही.शुद्ध मारवा फक्त वाणी,वेणु अाणि वीणा मधुन येतो. तुमचा बॉस वीणा किंवा बासरी नसावा.अाणि वाणी मधुन यायला तो मनुष्य नाही, गाढव अाहे असं तुम्हीच म्हणाला" तो असं तीच मौन तोडायचा.असेच दिवसा मागुन दिवस अाट्यापाट्या खेळुन जात होते. एक दिवस हेच दिवस न खेळता नुसते 'गेले'. मग घरभर देवी जड पायाने अाणि माधो जमीनीवरुन दोन वित तरंगत चालु लागला. अाता माधो देवीला चिडवायला म्हणुन 'चंद्रकला' अशी हाक मारु लागला. माधो उगाचच अॉफिस मधुन येताना महिन्यातुन एकदा एखादं लहानसं वाद्य घेऊन येई. अाणि म्हणायचा " बघ मुलगीच होईल अाणि मी तर नावही ठरवलंय.'स्वरा' ".
अशाप्रकारे देवी अात अाणि बाहेर दोन्हीकडे लहान मुलाचा सांभाळ करत करत एक दिवस मोकळी झाली.अाणि 'स्वरा' अाली. मग फक्त रडण्या अाणि खाण्यासाठी तोंड उघडणारी स्वरा अाधी 'बाबा' म्हणेल कि 'अाई' अशा ह्या दोघांमध्ये पैजा लागल्या. माधो स्वराला घेऊन रोज तासन् तास 'बाबा-बाबा म्हण बा-बा' करत बसे. अाणि ती पंधरा वीस मिनीटं बाबासारखं तोंड वेडवाकडं करुन थकुन मग एकसुरी रडायला सुरवात करे. मग देवी खोटं खोटं चिडत असे " कशाला माझ्या मुलीला त्रास देता हो? कोण कुठून येऊन केव्हाचं बकरीसारखं बा-बा चाल्लंय माझ्या पोरीपुढे" पैजेचा सामना अगदीच अटीतटीचा होऊन बसला. पण ह्याहुन जास्त चिंता ही की जवळपास पंधरा-सोळा महिने झाले पण तिने कोणालाच पैज जिंकल्याचं सुख दिलं नाही. पुन्हा देवी चिंतेत अाणि पुन्हा माधो वातावरण हलकं करत म्हणाला " चलो तिस-या पंचाकडे जाऊ अाणि विचारु कोण जिंकतंय सामना." अाणि डॉक्टरांच्या तपासणीत कळालं स्वरा बोलुच शकत नाही . माधो देवीला बाहेर बसवुन अात चर्चेसाठी निघुन गेला.देवी स्तब्ध बसुन होती जणु पक्क्या न हलणा-या सूरासारखी , एखाद्या गच्च करड्या ढगासारखी.अाणि ब-याच वेळाने माधो बाहेर अाला . अाणि केविलवाणा हसत देवीला म्हणाला "काही नाही गं होईल ठिक अापल्या स्वराचा मंदा षड्ज लागलाय."अाणि स्थिर सूरागत बसुन राहिलेल्या देवीने माधोच्या मिठीत पडुन करड्या ढगांना पावसाची वाट करुन दिली.

- प्राजक्त   
दै.सामना ३१/०५/१४
( http://epaper.saamana.com/Details.aspx?id=49818&boxid=135368 )